MENŞE KAVRAMI, MENŞE KAZANIM KURALLARI VE SERBEST TİCARET ANLAŞMALARINA GÖRE UYGULAMALAR

ÖZET 

Günümüzde bazı üreticiler, ülkede var olan kaynaklardan üretim girdisi kullanarak nihai ürün meydana getirebilseler de çoğu üretici, dünyanın farklı ülkelerinden hammadde, yarı mamul, aksam, aksesuar vs.. temin etmekte, temin edilen bu girdiler ile basit ya da esaslı işçilik gerçekleştirerek üretim yapmakta ve nihai ürün oluşturmaktadır. Bazı durumlarda da bir ürünün üretimi bir ülkede başlayıp başka bir ülkede tamamlanabilmektedir. Bu şekilde farklı üretim süreçleri sonrası ortaya çıkan nihai ürün için yeni bir tartışma doğmaktadır; bu ürün hangi ülke menşelidir?  Bu soruyu cevaplayabilmek için menşe kazanım kurallarının iyi anlaşılması gerektirmektedir. Eşyanın menşei önemlidir çünkü ülkeler arasında ticarete konu edilen bir eşyadan alınacak vergiler ve eşyanın tabi olacağı ticaret politikası önlemleri, eşyanın menşeine göre belirlenmekte ve değişiklik göstermektedir. Tabi burada bir şeyin altını çizmek gerekir ki o da eşyanın menşei derken o eşyanın hangi ülkeden geldiğine değil, o eşyanın hangi ülkede üretilmiş olduğuna vurgu yapılmakta olduğudur.  

Bu yazımızda, menşe kavramını, menşe kazanım kurallarını ve Türkiye’nin bazı ülkelerle imzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) kapsamında menşe uygulamalarını ele alacağız. 

Anahtar Kelimeler; Menşe kavramı, menşe kazanım kuralları, STA’lar kapsamında menşe kuralları ve farklılıkları. 

1.GİRİŞ 

Gümrük mevzuatımızda ve çeşitli kaynaklarda da yer aldığı üzere “Menşe” kavramı kısaca bir malın ekonomik milliyeti olarak tanımlanmaktadır.  

Gümrük Kanunu Madde 18 de, 

“l)  Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eşya, o ülke menşelidir.  

2)  Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eşya ifadesinden;  

a) O ülkede çıkartılan madencilik ürünleri,  

b) O ülkede toplanan bitkisel ürünler,  

c) O ülkede doğan ve yetiştirilen canlı hayvanlar,  

d) O ülkede yetiştirilen canlı hayvanlardan elde edilen ürünler,  

e) O ülkede tutulan ve avlanan balıkçılık ve avcılık ürünleri,  

f) O ülkede kayıtlı veya tescilli olup, o ülkenin bandırasını taşıyan araçlar tarafından herhangi bir ülkenin kara suları dışındaki denizlerden çıkartılan av ürünleri ve diğer deniz ürünleri,  

g) Söz konusu ülkede kayıtlı ya da tescilli olan ve ülkenin bandırasını taşıyan, fabrika gemilerde (f) bendinde öngörülen ürünlerden elde edilen eşya,  

h) O ülkenin kara suları dışındaki denizlerin dibinden ya da deniz dibindeki toprağın altından münhasır işletme hakkına sahip olarak o ülke tarafından çıkartılan ürünler,  

ı) Sadece hammadde elde etmek için o ülkede toplanan, imalat işlemlerinden veya kullanım kalıntılarından elde edilen atık ve artıklar,  

j) Yukarıdaki bentlerde sayılan eşyadan üretimin herhangi bir aşamasında elde edilen eşya ile bunların türevlerinden elde edilen eşya,  

anlaşılır.  

3) 2 nci fıkranın uygulanmasında “o ülke” ifadesi o ülkenin kara sularını da kapsar.” 

şeklinde açıklanmıştır. 

Bir ülkede üretilmiş olmakla birlikte, üretiminde başka ülkelere ait girdilerin de kullanıldığı ürünlerde ise, nihai ürünün artık hangi ülke menşeli olduğunun, diğer bir ifade ile üretimin yapıldığı ülkenin menşeini kazanıp kazanmadığının belirlenmesi gerekir. Bu amaçla; bir eşya hangi şartlarda yeni bir menşe kazanır? gördüğü işçiliğin mahiyetine mi bakmak gerekir ya da diğer ülke girdilerinin kıymetinin nihai ürün toplam fiyatına oranlaması mı yapılmalıdır? yoksa Gümrük Tarife Cetvelindeki yerinin değişip değişmediğine mi bakmak gerekir? Ya da sadece Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu değişikliği yeterli midir? şeklindeki sorulara cevap aranmalıdır. 

Gümrük mevzuatımızda menşe kazanım uygulamaları iki grupta kategori edilmiştir; 

1- Tercihli Olmayan Menşe Kuralları  

2- Tercihli Menşe Kuralları   

Malın ithalatçısı ve ihracatçısı olan iki ülke arasında bir tercihli ticaret anlaşması yoksa, eşyanın menşei, ülkelerin kendi ulusal mevzuatlarında yer alan menşe kuralları esas alınarak belirlenir. Buna “eşyanın tercihli olmayan menşei” denir. Türkiye’de eşyanın tercihli olmayan menşeinin belirlenmesinde geçerli olan menşe kuralları Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği ile açıklanmıştır. 

Malın ithalatçısı ve ihracatçısı olan iki ülke arasında bir tercihli ticaret anlaşması varsa, eşyanın menşei o anlaşmada yer alan menşe kuralları esas alınarak belirlenir. Buna “eşyanın tercihli menşei” denir. Tercihli menşe kurallarını karşılayan bir mal, tercihli ticaret anlaşması ile sağlanan vergi muafiyeti veya indirimlerinden yararlanabilir. 

1.1. TERCİHLİ OLMAYAN MENŞE KURALLARI  

Eşyanın “Tercihli Olmayan Menşe Kuralları”, Gümrük Kanunu’nun 17 ila 21 inci maddelerinde ve Gümrük Yönetmeliği’nin 33 ila 42 inci maddelerinde açıklanmıştır. 

Gümrük Yönetmeliği’nde, üretimi birden fazla ülkede gerçekleştirilen eşyada menşe tespiti hususunda, tekstil ürünü veya tekstil ürünü dışında kalan ürünler olarak ayırıma gidilmiştir. Buna göre Gümrük Yönetmeliği eklerinde de; 

• Ek-4 (Menşeli̇ Olmayan Gi̇rdi̇lerle İmal Edi̇len Ürüne Menşe Statüsü Kazandıran veya Kazandırmayan İşçi̇li̇k veya İşleme Faali̇yetleri Li̇stesi̇ne İli̇şki̇n Açıklayıcı Notlar / Genel Yorumlama Kuralları),   

• Ek-5 (Türk Gümrük Tarife Cetvelinin XI. Bölümünde Sınıflandırılan Tekstil Ürünleri için Menşeli̇ Olmayan Gi̇rdi̇lerle İmal Edi̇len Ürüne Menşe Statüsü Kazandıran veya Kazandırmayan İşçi̇lik veya İşleme Faali̇yetleri̇ne İli̇şkin Liste)  

• Ek-6 (Tekstil Ürünleri Dışındaki Ürünler için Menşeli̇ Olmayan Gi̇rdi̇lerle İmal Edi̇len Ürüne Menşe Statüsü Kazandıran veya Kazandırmayan İşçi̇li̇k veya İşleme Faali̇yetleri̇ne İli̇şkin Liste) 

şeklinde gruplama yapılmıştır. 

Gümrük Yönetmeliği Madde 34 de;   

“Birden fazla ülkede menşeli olmayan girdiler kullanılarak gördüğü işçilik ve işlem sonucunda elde edilen ve Türk Gümrük Tarife Cetvelinin XI nci bölümünde yer alan tekstil ürünlerinin o ülke menşeli sayılabilmesi için, nihai ürünün, üretiminde kullanılan ve menşeli olmayan girdilerin sınıflandırıldığı pozisyondan başka bir pozisyonda sınıflandırılması gerekir. (Yani gümrük tarife pozisyonunun değişmesi gerekir.) Ancak, ek-5'te yer alan listedeki tekstil ürünlerinde, pozisyon değişikliği olup olmadığına bakılmaksızın listenin üçüncü sütununda belirtilen işlemlerin gerçekleştirilmiş olması şartı aranır. Listede yer alan ürünler için üçüncü sütunda belirtilen işlem gerçekleşmediği sürece pozisyon değişikliği olsa dahi elde edilen ürün menşe kazanmaz.” şeklinde açıklanmıştır.  

Bu açıklamaya aşağıdaki şekilde örnekleme yapılabilir; 

ÖRNEK 1- (Gümrük Yönetmeliği Ek-5 / Tekstil ürünleri) 

Tarife Pozisyonu	Ürün Tanımı	Yabancı Menşeli Girdilere Uygulanarak Menşe Statüsü Kazandıran İşçilik veya İşlemler
(1)	(2)	(3)
5607	Sicimler, kordonlar, ip ve halatlar (örülmüş olsun olmasın)  (kauçuk veya plastik emdirilmiş sıvanmış veya  kaplanmış olsun olmasın)	Liflerden, hindistan cevizi lifi ipliğinden, sentetik veya suni filament ipliğinden veya monofilamentlerden imalat

Gümrük Yönetmeliği Madde 33 de; 

“Eşyanın başka bir ülkede değişiklik ve işlem görmesi veya üretimin birden fazla ülkede gerçekleştirilmesi halinde bir ülke menşeli sayılabilmesi için, o ülkede yeni bir ürün imal edilmesi veya imalatın önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin o ülkede bu amaçla donatılmış işletmelerde yapılması gerekir” şeklinde açıklanmıştır. 

Gümrük Yönetmeliği Madde 35 de;   

“Türk Gümrük Tarife Cetvelinin XI inci bölümünde yer alan tekstil ürünleri haricindeki ürünlerin birden fazla ülkede menşeli olmayan girdiler kullanılmak suretiyle gördüğü işçilik ve işlem sonucunda elde edilen ve ek-6'da yer alan listedeki ürünlerin o ülke menşeli sayılabilmesi için listenin üçüncü sütununda belirtilen işlem ve işçiliği görmesi gerekir. Listede yer almayan ürünler için yorum kurallarının 5 no.lu notunda belirtildiği şekilde (en son esaslı işçilik ve işlem kavramı çerçevesinde) işlem yapılır. 

Bu maddeler üzerine esaslı işçilik kavramını irdelemek gerekir. Peki esaslı işçilik nedir? Hangi durumlarda eşya esaslı işçilik görmüş ve menşe kazanmış sayılır? 

Eşyaya menşe kazandıran işçilik ve işlemlerin ne tür faaliyetlerden oluştuğu tek tek sayılmamıştır. Bunun yerine ürün bazlı menşe kurallarının belirlenmesinde hangi tür işlemlerin menşe kazandırmadığı liste halinde belirtilmiştir. Gümrük Yönetmeliği Madde 34/2 de bu açıklama yer almaktadır; 

a) Nakliyat ve depolama süresince eşyanın iyi şartlarda muhafazasını sağlamaya yönelik; havalandırma, yayma, kurutma, hasar gören parçaların atılması ve benzeri koruyucu işlemler,  

b) Tozun giderilmesi, eleme ya da kalburdan geçirme, sıraya koyma, tasnifleme, maddelerden setler oluşturma dahil eşleştirme, yıkama ve kesmeden oluşan basit işlemler, 

c) Ambalaj değişikliği, ambalajların ayrılması ve birleştirilmesi, basit torbalama, sandıklama, kutulama, karton veya tahta üzerine yerleştirme ve tüm diğer basit ambalajlama işlemleri, 

ç) Ürün veya ambalajı üzerine marka, etiket ve diğer benzeri ayırt edici işaretlerin konulması, 

d) Tamamlanmış bir ürün oluşturmak üzere parçaların basit montajı, 

e) Bu maddenin (a) ila (d) alt bentlerinde belirtilen işlemlerin iki veya daha fazlasının bir arada gerçekleştirilmesi, 

eşyanın menşe kazanması için yetersiz işçilik veya işlem olarak kabul edilir. 

Bu maddeler genelinde aşağıdaki şekilde örnekleme yapılabilir;  

ÖRNEK 1- (Gümrük Yönetmeliği Ek-6 / Tekstil ürünleri dışındaki ürünler) 

Tarife Pozisyonu	Ürün Tanımı	Yabancı Menşeli Girdilere Uygulanarak Menşe Statüsü Kazandıran İşçilik veya İşlemler
(1)	(2)	(3)
y 8542	Entegre devreler	Difüzyon işlemi (entegre devrelerin uygun bir dopant eklenmesi yoluyla yarı iletken bir substrat üzerinde oluşturulması

1 inci sütundaki girişin önüne "y" ibaresi, 3 üncü sütundaki kuralın sadece, 1 inci sütunda tarife pozisyonu belirtilen ürünlerden 2 nci sütunda tanımı yapılanlara uygulanacağı anlamına gelmektedir.  

Buraya kadar ki bölümde eşyanın menşe kazanımı için; 

* Tamamen elde edilmesi (Gümrük Kanunu Madde 18) 

* Gümrük tarife pozisyonunun değişmesi (Gümrük Yönetmeliği Madde 34) 

* Yetersiz işçilik ve işlemlerin ötesinde bir işçilik yapılması (Gümrük Yönetmeliği Madde 33 - 35) 

kriterlerine atıf yapılmıştır. Eşyanın tercihli olmayan menşe kazanım kurallarında diğer bir kriter de kıymet esaslı, belirli yüzdelikte ulusal katkı gerekliliğidir. 

Gümrük Yönetmeliği Madde 36 da; 

“(1) 34 ve 35 inci maddede geçen ek-5 ve ek-6'daki liste kapsamında bulunan ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan maddeler üzerinde gerçekleştirilen, ürüne menşe statüsü kazandıran işçilik veya işlemlerin yorumlanmasında, ek-4'te yer alan kurallar esas alınır. 

(2) Ek-5 ve ek-6'daki listede yer alan menşe kuralı, eşyanın imalatında eşyanın fabrika çıkış fiyatının belirli bir yüzde oranını aşmayacak şekilde menşeli olmayan madde kullanımını öngörmekte ise bu yüzde oranının hesaplanmasında; 

a) Kıymet deyimi, kullanılan menşeli olmayan maddelerin ithalatı esnasındaki gümrük kıymetini, bunun bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde ise imalatın yapıldığı ülkede maddeler için ödenen tespiti mümkün ilk fiyatı, 

b) Fabrika çıkış fiyatı deyimi, elde edilen ürünün fabrika çıkış fiyatından ürünün ihracında geri ödenmiş veya ödenecek yurt içi vergilerin tenziliyle bulunan fiyatı, 

c) Montaj işlemleri sonucu oluşan kıymet deyimi, montaj işlemlerinin yapıldığı ülkede anılan ülke menşeli parçaların birleştirilmesinden ve her türlü tamamlayıcı ve kontrol mahiyetindeki işlemler ile birlikte montaj sonucunda oluşan, kar ve bu tür işlemlerden kaynaklanan genel giderler sonucu ortaya çıkan kıymet artışını, 

ifade eder.” şeklinde açıklanmıştır. 

Yukarıdaki açıklamaya göre kıymet kriterli olarak ve fabrika çıkış fiyatına yüzde oranı baz alınarak tarif edilen menşe kazanım kuralına aşağıda birkaç örnek verilmiştir; 

ÖRNEK 1- (Gümrük Yönetmeliği Ek-6 / Tekstil ürünleri dışındaki ürünler) 

Tarife Pozisyonu	Ürün Tanımı	Menşeli Olmayan Girdilere Uygulanarak Menşe Statüsü Kazandıran İşçilik veya İşlemler
(1)	(2)	(3)
y 9113	Saat kayışları, saat bantları ve bilezik saatler ve bunların parçaları,	Kullanılan menşeli olmayan girdilerin kıymetinin fabrika çıkış fiyatının % 40'ını geçmediği imalat

1 inci sütundaki girişin önüne "y" ibaresi, 3 üncü sütundaki kuralın sadece, 1 inci sütunda tarife pozisyonu belirtilen ürünlerden 2 nci sütunda tanımı yapılanlara uygulanacağı anlamına gelmektedir. 

ÖRNEK 2- (Gümrük Yönetmeliği Ek-5 / Tekstil ürünleri) 

Tarife Pozisyonu	Ürün Tanımı	Menşeli Olmayan Girdilere Uygulanarak Menşe Statüsü Kazandıran İşçilik veya İşlemler
(1)	(2)	(3)
6308	Kilimler, halılar, işlemeli masa örtüleri ve peçetelerin yapımında  kullanılan mensucat ve ipliklerden oluşan takımlar  (aksesuarlarıyla birlikte olsun olmasın) ve benzeri dokumaya elverişli  eşya (perakende satılacak hale getirilmiş)	Takımı oluşturan menşeli olmayan eşyanın kıymetinin takımın fabrika çıkış fiyatının % 25'ini aşmadığı imalat

1.2. TERCİHLİ MENŞE KURALLARI 

Tercihli menşe kuralları, Türkiye ile ikili ya da bölgesel ticaret anlaşması imzalayan ülkelerle yapılan ticarette gündeme gelmektedir. İmzalanan her serbest ticaret anlaşması (STA) ayrı bir kanun kapsamında ve milletlerarası bir antlaşma olarak yayımlanmakta ve uygulanmasına ilişkin olarak da kendi yönetmelikleri bulunmaktadır.  

Tercihli menşe yönetmelikleri eklerinden Ek-1 de (bazı durumlarda Ekler sayı yerine harf olarak sıralanır ve Ek-1 yerine Ek- A olabilir), menşe kazanım kurallarını içeren diğer liste Ek-2 için Giriş Notları bulunmaktadır. Ek-2 de ise i̇mal edilen ürünün menşe statüsü kazanabilmesi i̇çin menşeli olmayan maddelere uygulanması gereken i̇şçilik ve i̇şlemler listelenmektedir.  

Eşyanın yeterli işlem ve işçilikten menşei kazanıp kazanamadığının Ek- 2 ye göre belirlenebilmesi için öncelikle Ek-1 in dikkatle incelenmesi gerekmektedir. Genel uygulama, listedeki 3 ve 4 üncü sütunların her ikisinde de açıklama yer alması durumunda herhangi biri tercih edilebilir ancak 4. sütunda herhangi bir açıklama yok ise bu defa 3. sütundaki kriterin her durumda sağlanması şeklindedir. 

Aşağıda, Türkiye’nin bazı ülkelerle imzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları özelinde menşe kazanım kurallarına örnekler verilmiştir; 

ÖRNEK 1-  

TÜRKİYE-GÜNEY KORE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI ÇERÇEVESİNDEKİ TİCARETTE EŞYANIN TERCİHLİ MENŞEİNİN TESPİTİ HAKKINDA YÖNETMELİK EKİ  

EK II  

	AS Tarife Pozisyonu	Ürünün Tanımı	Menşeli olmayan girdilere uygulanacak menşe statüsü veren işçilik veya işlemler                     (3)              veya                 (4)
8519	Ses kaydetme veya kaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar	Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının %50 sini geçmeyen imalat

ÖRNEK 2- 

TÜRKİYE-MALEZYA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI ÇERÇEVESİNDEKİ TİCARETTE EŞYANIN TERCİHLİ MENŞEİNİN TESPİTİ HAKKINDA YÖNETMELİK EKİ  

EK II   

	AS Tarife Pozisyonu	Ürünün Tanımı	Menşeli olmayan girdilere uygulanacak menşe statüsü veren işçilik veya işlemler                   (3)              veya            (4)
8519	Ses kayıt ve ses çoğaltma cihazları	Ürünün yer aldığı pozisyon ve 8522 pozisyonunda yer alan girdilerin dışında herhangi bir pozisyonda yer alan girdilerden imalat  veya  Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının %50’sini geçmeyen imalat

ÖRNEK 3-  

TÜRKİYE - SİNGAPUR SERBEST TİCARET ANLAŞMASI ÇERÇEVESİNDEKİ TİCARETTE EŞYANIN TERCİHLİ MENŞEİNİN TESPİTİ HAKKINDA YÖNETMELİK EKİ 

EK- B 

	AS Tarife Pozisyonu	Ürünün Tanımı	Menşeli olmayan girdilere uygulanacak menşe statüsü veren işçilik veya işlemler                   (3)              veya            (4)
8519	Ses kayıt ve ses çoğaltma cihazları	Ürünün yer aldığı pozisyon ve 8522 pozisyonunda yer alan girdilerin dışında herhangi bir pozisyonda yer alan girdilerden imalat   Veya  Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının %40’ını geçmeyen imalat

ÖRNEK 4- 

PAN AVRUPA AKDENİZ TERCİHLİ MENŞE KURALLARINA DAİR BÖLGESEL KONVANSİYON KAPSAMI TİCARETTE EŞYANIN TERCİHLİ MENŞEİNİN TESPİTİ HAKKINDA YÖNETMELİK  

EK II 

	AS Tarife Pozisyonu	Ürünün Tanımı	Menşeli olmayan girdilere uygulanacak menşe statüsü veren işçilik veya işlemler                   (3)              veya            (4)
8519	Plak döndürücüler, pikaplar, kaset çalarlar ve kaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus diğer cihazlar (ses kaydedici tertibatı bulunmayan)	-Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının  %40’ ını geçmeyen ve  -Kullanılan menşeli olmayan tüm girdilerin kıymetinin kullanılan menşeli tüm girdilerin kıymetini geçmeyen imalat.	-Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının  %30’ unu geçmeyen imalat.

Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü üzere, Türkiye’nin ikili veya bölgesel tercihli ticaret anlaşmaları kapsamında menşe kazanım kuralları, birbirlerinden farklılıklar gösterebilmektedir. Dolayısıyla i̇mal edilen ürünün menşe statüsü kazanıp kazanmadığının tespiti için ticaretin yapıldığı ülke ile imzalanan ticaret anlaşması eklerinin dikkatle incelenmesi gerekir.  

Bu bölüme kadar çeşitli tanımlamalarda ve açıklamalarda Türkiye’nin imzaladığı serbest ticaret anlaşmalarına atıfta bulunulmuştur. Ticaret Bakanlığı web sayfasında bu konuya ilişkin açıklamalar ve şablon yer almakta olup güncel durum aşağıda bir tablo halinde gösterilmiştir; 

YÜRÜRLÜKTEKİ STA LAR    (SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI)	MÜZAKERELERİ TAMAMLANANLAR	MÜZAKERELERİ DEVAM EDENLER
EFTA	Sırbistan	Lübnan	Japonya
İsrai̇l	Karadağ	Katar	Endonezya
Kuzey Makedonya	Şili	Sudan
Bosna Hersek	Morityus	Ukrayna
Tunus	Güney Kore
Filistin	Malezya
Fas	Moldova
Mısır	Faroe Adaları
Arnavutluk	Singapur
Gürcistan	Kosova
Birleşik Krallık	Venezuella
Birleşik Arap Emirlikleri
YÜRÜRLÜKTEKİ TTA LAR   (TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMALARI)
İran	Azerbaycan
Pakistan	Özbekistan

3.SONUÇ  

Menşe kavramı, uluslararası ticarette ödenen vergi ve mali yükler açısından oldukça önemli bir unsurdur. Uygulamada tercihli olmayan menşe kapsamında antidamping, gözetim, miktar kısıtlamaları, kota uygulamaları bakımından, tercihli menşe kapsamında ise 

imzalanan ticaret anlaşmaları çerçevesinde sağlanabilecek vergi avantajları bakımından 

değerlendirildiğinde ve tüm bu uygulamaların menşe ülke esasında gerçekleştirildiği ele alındığında uluslararası ticaretteki önemi daha iyi anlaşılmaktadır.  Menşe, ülkelerin dış ticaretine ilişkin istatistiklerin tutulması açısından da önem arz etmektedir. Tüm bu sebepler dolayısıyla menşe tespiti için mevzuattaki açıklamalara ve belirlenen kuırallara uygun şekilde hareket edilmeli ve hataya ve hatalı uygulamalar sonrası idari/adli yaptırımlara sebebiyet verilememelidir.  

KAYNAKÇA 

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 04.11.1999 tarihli, 23866 sayılı Resmi Gazete, 

• Gümrük Yönetmeliği, 07.10.2009 tarihli, 27369 sayılı Resmi Gazete, 

• Türki̇ye-Güney Kore Serbest Ti̇caret Anlaşması Çerçevesi̇ndeki̇ Ti̇carette Eşyanın Terci̇hli̇ Menşei̇ni̇n Tespi̇ti̇ Hakkında Yönetmelik, 30.04.2013 tarihli, 28633 sayılı Resmi Gazete, 

• Türkiye-Malezya Serbest Ti̇caret Anlaşması Çerçevesi̇ndeki̇ Ti̇carette Eşyanın Terci̇hli̇ Menşei̇ni̇n Tespi̇ti̇ Hakkında Yönetmelik, 10.07.2015 tarihli, 29412 sayılı Resmi Gazete, 

• Türkiye-Singapur Serbest Ti̇caret Anlaşması Çerçevesi̇ndeki̇ Ti̇carette Eşyanın Terci̇hli̇ Menşei̇ni̇n Tespi̇ti̇ Hakkında Yönetmelik, 01.10.2017 tarihli, 30197 sayılı Resmi Gazete, 

• Pan Avrupa Akdeni̇z Terci̇hli Menşe Kurallarına Dai̇r Bölgesel Konvansi̇yon Kapsamı Ti̇carette Eşyanın Terci̇hli̇ Menşei̇ni̇n Tespiti Hakkında Yönetmelik, 20.10.2017 tarihli 30216 sayılı Resmi Gazete, 

• https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/serbest-ticaret-anlasmalari/genel , Ticaret Bakanlığı web sayfası 24.06.2025 tarihli erişim,